Bij dementie kunnen er communicatieproblemen ontstaan. Er is zelfs een dementieel beeld dat start met uitsluitend taalproblemen, namelijk Primair Progressieve Afasie (PPA). Omdat hier weinig over bekend is, wordt PPA vaak pas (te) laat gesignaleerd.
Het herkennen van PPA
De kenmerken van PPA verschillen per persoon. De volgende kenmerken kunnen zich voordoen:
- Woordvindingsproblemen
- Het gebruik van verkeerde woorden: stoel i.p.v. tafel of voek i.p.v. boek
- Moeizame, haperende spraak
- Regelmatig gebruik van woorden als ‘dinges’ of ‘dat daar’
- Moeite met het maken van goede zinnen
- Spraakdwang: Continu blijven spreken
- (Regelmatig) zichzelf verbeteren
- Vergeten waar het gesprek over ging; afdwalen, blijven hangen of juist stilvallen
- Regelmatig dezelfde woorden of uitdrukkingen gebruiken
- De omgeving minder goed begrijpen
- Er is meer of minder uitleg nodig dan voorheen
- Moeite met schrijven
- Moeite met lezen
Communicatieproblemen
De zojuist beschreven kenmerken kunnen leiden tot problemen voor de persoon met PPA, zoals:
– Zich niet goed kunnen uiten
– Onvoldoende of zelfs niet begrepen worden
– Gesprekken niet kunnen volgen
– Vragen onvoldoende begrijpen, waardoor er miscommunicaties ontstaan
– Zich afsluiten tijdens gesprekken
– Vermeden worden
In het ergste geval raakt de persoon met PPA in een sociaal isolement.
Logopedie bij dementie
Indien er sprake is of lijkt te zijn van taalproblemen bij dementie, kan de logopedist worden ingeschakeld om de oorzaak van de communicatieproblemen in kaart te brengen. Dit wordt gedaan door gericht logopedisch onderzoek naar de communicatieproblemen te doen. Om de communicatie te optimaliseren geeft de logopedist aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek gericht advies en/of training om de communicatieproblemen te verminderen. Aan de hand van de uitkomsten voorziet de logopedist de persoon met dementie en zijn/haar omgeving van adviezen om de communicatie te vergemakkelijken. Daarnaast is het mogelijk om samen met de logopedist een communicatiehulpmiddel uit te zoeken en/of te ontwikkelen, zoals een levensboek. Tenslotte is het mogelijk om een (kort) persoonlijk trainingsprogramma te starten.
Al deze mogelijkheden kunnen bijdragen aan het verminderen van eventuele communicatieproblemen op korte en lange termijn.