Wanneer in het samenspel van de diverse spieren die bij het slikken betrokken zijn, iets fout gaat, kan men zich verslikken. Verslikken en het daarbij behorende hoesten is de bekendste vorm van slikstoornissen. Verder kunnen slikstoornissen zich uiten in moeite hebben met kauwen of problemen hebben met het voedsel vanuit de mond naar de keel de transporteren.
Neurologische slikproblemen
Personen die een beroerte (CVA) hebben doorgemaakt hebben in het algemeen veel problemen met dun-vloeibaar voedsel en/of drinken. Door verlies van gevoel achterin de keel en door mogelijke opgetreden verlammingen is de coördinatie tussen het slikken en het afsluiten van de luchtpijp verstoord en is er kans op verslikken. Ook kan het zijn dat door een aangezichtsverlamming de lippen onvoldoende kunnen sluiten of de voedselbolus niet midden op de tong kan worden verzameld; er blijven resten in de mond achter.
Andere neurologische oorzaken van slikproblemen kunnen spierziekten zijn; door een algehele spierzwakte is kauwen moeilijk en kunnen de spieren achterin de keel het voedsel niet meer goed richting de slokdarm transporteren.
Oncologische slikstoornissen
Operaties in het hoofd-halsgebied kunnen problemen veroorzaken, gezien bepaalde spieren gedeeltelijk of geheel zijn weggehaald. Tevens kan bestraling slikstoornissen veroorzaken of verergeren; door radiotherapie worden spieren stijf en ongevoelig.
Presbyfagie, slikproblemen als gevolg van ouderdom
Een belangrijke vorm van slikproblemen is ‘presbyfagie’; dit zijn slikstoornissen die optreden doordat de mens ouder wordt. Ouderdom komt met gebreken en wat betreft het slikken houdt dit in dat spieren minder krachtig werken en het gehele slikproces langzamer verloopt. Ouderen hebben vaak meer problemen met dunne dranken (door de verlangzaming van het slikproces) en harde consistenties (verminderde kracht om te kauwen).
Wat doet een logopedist bij slikproblemen?
De logopedist geeft gerichte oefeningen met betrekking tot het trainen van bepaalde spieren of spiergroepen. Dit kunnen bijvoorbeeld oefeningen zijn die de functie van de tong verbetert, zodat de patiënt beter in staat is om voor het slikken een betere bolus in de mond te maken. De oefeningen zijn er op gericht de functie van bepaalde spieren te herstellen; tijdens de oefeningen worden enkel deze spieren geoefend.
De behandeling is gericht op het geven van adviezen en om compensatie technieken aan te leren waardoor slikproblemen (dysfagie) verbeteren. De patiënt leert hoe hij tijdens het eten en drinken problemen (verslikken, hoesten) kan vermijden.
Compensatie technieken richten zich voornamelijk op een verandering van hoofdhouding en op bepaalde manieren van slikken.
Een derde mogelijkheid tot therapie is het veranderen van de consistentie van het eten en drinken. Bij neurologische patiënten is de kans groot dat er aspiratie optreedt bij dun-vloeibare consistenties. Wanneer dit gebeurt kan men de dunne dranken van de patiënt verdikken met daartoe speciaal ontwikkelde verdikkingsmiddelen.
